Karbon Ayak İzi Nedir? Bireyin Karbon Ayak İzini Ne Küçültür?

Karbon ayak izi insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının karbondioksit cinsinden ifadesidir. Karbon ayak izi sayesinde çevresel etki ölçülebilir ve küresel ısınma karşısında pratik çözümler üretilebilir. Çünkü bu kavram, dünyaya verilen zararı ortaya koyarken, bu zararın azaltılması için rasyonel adımları oluşturmaya yardımcı olur.

Günümüzde iklim değişikliği ile mücadelenin temelinde de karbon ayak izinin küçültülmesi yer alır. Çevreye daha az zarar vermek için karbon ayak izini küçültmek gerekirken, bunun yolları açısından da sizlere sunabileceğimiz 13 pratik yöntem vardır. Ancak öncesinde karbon ayak izi ile ilgili bazı bilgileri elde etmek gerekebilir.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Karbon ayak izi kavramı; metan gazı ve diğer tüm sera gazlarının emisyonları sonucunda ortaya çıkan salınımın karbondioksit eş değeri açısından ifade edilmesidir. Bu kavram yani ayak izi; ülkeler, bireyler veya şirketler için farklı şekilde hesaplanabilir. Hesaplamada bireyler için toplam sera gazı üretimi açısından kişisel pay, kurumlar için ürün ve servis üretiminden tedarikine ortaya çıkan karbon emisyonu göz önünde bulundurulur. Bununla birlikte karbon ayak izi için birincil yani doğrudan karbon ayak izi ve ikincil yani dolaylı karbon ayak izi çeşitleri bulunmaktadır.

• Birincil (doğrudan) karbon ayak izi kişi ve kurumların faaliyetleri için tüketilen fosil yakıtların yanışı ardından oluşan sera gazlarının emisyonunun ölçülmesi ile hesaplanır. Bu hesaplamada evsel enerji tüketimi ve ulaşım faaliyetlerinin karbon emisyonları da hesaba katılır. Yani doğrudan ortaya çıkan sera gazı salımlarının ölçümü yapılır.
• İkincil (dolaylı) karbon ayak izi için de ürünler kullanılırken, yaşam döngüsü süresince ortaya çıkardıkları sera gazı emisyonu ölçülür. Yani bir ürün kullanılırken, bu ürünün çevreye verdiği zarar hesaplanır. Bu nedenle dolaylı olarak gelişen karbon emisyonunun ölçümü yapılmaktadır.

Karbon Ayak İzi Hesaplamaları Nasıl Yapılır?

Karbon ayak izi için bireysel ve kurumsal anlamda çevreye olan etkiler ayrı ayrı göz önünde bulundurulur. Çünkü küresel ısınmayla mücadele edilirken, bireysel veya kurumsal şekilde bu mücadelenin doğru stratejisini belirlemek için karbon ayak izin hesaplama gerekliliği bulunmaktadır.

• Bireysel karbon ayak izi hesaplama işlemleri için bireylerin aktiviteleri olarak ulaşım, ısınma ve beslenme gibi aktiviteler göz önünde bulundurulur. Ayrıca tüketim sonucu ortaya çıkan sera gazı emisyonları da ölçülür. Bu alanda Green Life Danışmanlık tarafından da kullanılan birçok farklı bireysel karbon ayak izi hesaplama yazılımı doğru hesaplamalar için seçilebilir.
• Kurumsal karbon ayak izi hesaplama işlemlerinde ise ISO 14064-1 ve GHG Protocol tabanları üzerinden iki farklı işlem çeşidi kullanılır. Bu konuda daha detaylı bir bilgi almak için Green Life Danışmanlık kurumsal karbon ayak izi hesap yazılımları

Bireyin Karbon Ayak İzini Azaltma Açısından Uygulayabileceği Etkili 13 Yöntem

Aslında temel olarak bireysel hesaplama gerçekleştirmeden de karbon ayak izi küçültmek için bazı adımlar atılabilir. Bu noktada Green Life Danışmanlık olarak sizlere önerebileceğimiz 13 yöntemi tatbik etmeniz sayesinde evde, ofiste veya okulda çevresel etkiyi minimum seviyeye indirebilirsiniz.

1. Isı yalıtımı uygulanması sayesinde fosil yakıtlar yani doğalgaz ve kömür ile ısınma sağlanırken, daha az yakıt kullanılabilir. Bu sayede de karbon ayak izi azaltma imkanı yanında kaynak tasarrufu da elde edilebilir.
2. Yenilenebilir enerji tercihi sayesinde ev elektriği üretimi açısından fosil yakıtlar ile karbon emisyonu oluşturmak yerine yaşadığınız bölgeye uygun bir şekilde güneş enerjisi panelleri veya rüzgar enerjisi kullanılarak karbon emisyonu azaltılabilir.
3. Evlerde enerji verimliliği elde edilmesi açısından evinizde özellikle verimli ve enerji sınıfı yüksek ev aletleri kullanmanız gerekir. Yani örnek olarak evinizde kullanacağınız çamaşır ve bulaşık makinesi hatta buzdolabı gibi ürünlerde enerji tasarrufu sağlayan cihazlar seçebilirsiniz. Benzer şekilde temizlik ve gıda pişirme açısından da bu ekonomik ev aletlerini kullanmayı tercih edebilirsiniz. Bunun yanında evinizde kullanmadığınız dönemlerde televizyon, telefon veya modem gibi cihazları kapatabilir, şarj aletlerini prizde bırakmama gibi alışkanlıklar ile kullanmadığınız elektronik aletler nedeniyle enerji sarfiyatını engelleyebilirsiniz. Bu durumda verimli bir enerji kullanımı ve çevreci bir yaklaşım elde edilebilir.
4. Yeşil alanların muhafaza edilmesi sayesinde atmosferde daha fazla karbondioksit birikmesi de engellenebilir. Çünkü ağaçlar ve yeşil bitkiler atmosferde bulunan karbondioksiti emerek fotosentez gerçekleştirir ve çevresel etkiyi telafi ederken doğaya oksijen salma imkanı sunar. Karbondioksit salımını dengeli bir hale getirmek açısından, her zaman yeşil alanları korumaya çalışmanız gerekir. Bunun yanında engel olamadığınız emisyonları ofsetleme açısından da bu yöntemi uygulayarak, karbon ayak izinizi sıfır oranına çekmeniz mümkündür.
5. Beslenme alışkanlıklarının pozitif yönde değiştirilmesi açısından özellikle üretim sırasında yüksek karbon emisyonu oluşturan kırmızı et gibi ürünleri daha az tüketmeyi tercih edebilirsiniz. Çünkü daha fazla kırmızı et tüketimi için daha fazla büyük baş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılırken, hem bu yetiştiricilik sırasında hem de bu kasaplık hayvanların sofraya gelişine kadarki süreçlerde daha fazla karbon emisyonu ortaya çıkar. Bununla birlikte yerel gıdaların tercih edilmesi de tedarik zinciri dolayısıyla ortaya çıkan emisyonu azaltacak ve Karbon ayak izinizi küçültecektir.
6. Atıkları bölümlendirmek yani iyi bir atık yönetimi sağlamak, karbon ayak izini küçültmeye yardımcı olur. Evinizde ve iş yerinizde atıkları cam, plastik, karton, metal gibi bölümlere ayırarak, geri dönüşüm sürecine de yardımcı olabilir, çevre kirliliğini önleyebilir ve karbon ayak izini küçültebilirsiniz.
7. Plastik kullanımında hassasiyet gösterilmesi özellikle geri dönüşümü zor veya mümkün olmayan plastikleri kullanmaktan kaçınmayı gerektirir. Bu sayede daha düşük bir çevresel etki ortaya çıkarken, bilhassa tek kullanımlık plastik malzemeleri seçmek yerine geri dönüşüm imkanı sunan atıkları seçmek gerekecektir.
8. Ulaşımda toplu taşıma tercihi sayesinde bireysel araçlarınızda kullandığınız fosil yakıtlar nedeniyle artan karbon emisyonu yerine karbon emisyonunun biraz daha azalmasını sağlayabilirsiniz. Çünkü sera gazı salımı açısından ulaşım araçları çok büyük bir paya sahiptir. Toplu taşıma, bireysel araçların emisyon oranlarını düşürmeye yardımcı olsa da aslında toplu taşımanın yerine bisiklet ve yürüyüşün dahi daha fazla tercih edilmesi gerekir.
9. Daha az kağıt tüketimi sayesinde büyük bir katkı sağlanarak, doğayı koruma imkanı elde edilebilir. Özellikle günümüzde dijital yöntemleri kullanmanız sayesinde belgelerinizi bilgisayarınızda muhafaza edebilir, evraklarınızı çıktı almadan dijital olarak takip edebilirsiniz.
10. Daha fazla ikinci el kullanımı tercih edildiğinde de tüketim alışkanlıklarınızı değiştirmiş olacak ve böylelikle üretim ve tedarik zincirindeki azalma ile karbon ayak izi düşümü etkisi elde edilecektir. Her eşya çeşidinde olmasa da örnek olarak eviniz için bir ütü masası temin etmeniz gerektiğinde, bir ikinci el ütü masası temin etmeniz; daha fazla atık oluşması, yeniden üretim yapılması ve çevre kirliliğinin artması gibi sorunları önleyebilir.
11. Gerektiği kadar elbiseye sahip olmanız sayesinde kullanmadığınız kıyafetler nedeniyle fazla karbon ayak izi oluşmasına neden olmazsınız. Çünkü ihtiyacınızdan fazla kıyafete sahip olmanız için daha fazla üretim yapılması ve daha yüksek bir tedarik zinciri oluşturulması ve bu durumda da yüksek bir karbon emisyonu ortaya çıkması gerekir. Bu yöntem sayesinde aynı zamanda atık azaltma imkanı elde edebilir ve ekonomik bir avantaj sağlayabilirsiniz.
12. Tatillerde yerel lokasyonların seçilmesi sayesinde de daha düşük bir ulaşım akışı ortaya çıkacaktır. Bu anlamda örneğin yaşadığınız şehirdeki tatil bölgelerini, bu imkan bulunmuyorsa, yakın tatil bölgelerini veya en azından Türkiye içindeki tatil bölgelerini seçerek daha uzun ulaşım mecburiyetlerini ortadan kaldırabilirsiniz. Çünkü tatil yolculukları sürecinde ulaşım süresi arttıkça emisyon miktarı artacak ve daha yüksek masraflara katlanmak zorunda kalacaksınız.
13. Hava yolunda direkt uçuşların seçilmesi sayesinde de uçakların her hareketindeki ortaya koydukları yüksek sera gazı emisyonu biraz daha engellenebilir. Eğer hava yolculuğunuz çok acil değilse, bir süre bekleyerek direk uçuşları seçebilirsiniz. Bazen de çok büyük bir ekonomik farklılık bulunmaması koşuluyla aktarmalı uçuşlar yerine direkt uçuşlar seçilebilir. Bu sayede bir miktar dahi olsa karbon ayak izi düşürülebilir.

Sayılan bu 13 yöntem sayesinde hayatınızda değişimler elde ettiğinizde, sürdürülebilir bir hayat tarzı da elde edilebilir. Özellikle bireylerin iklim değişikliğine karşı mücadelede etkin olabilmesi açısından bu yöntemler uygulanabilir ve çevre bilincinin yayılması için tavsiye edilebilir.